بچه‌های و نوجوان‌های هر نسلی هر چقدر زندگی‌های متفاوتی داشته باشند و در محیط‌های کاملاً متمایزی بزرگ شده باشند، ولی باز هم خاطرات مشترکی دارند. خاطراتی که آنها را به همدیگر متصل می‌کنند و باعث درک مشترکی بین آنها می‌شود. مثلاً بچه‌هایی که در دهه ی پنجاه و شصت شمسی در ایران به دنیا آمده‌اند، تجربیاتی مثل زندگی بعد از انقلاب، جنگ، بمباران، معدود خوارکی‌های نوستالژیک، برنامه‌های رادیویی سرصبح و شبانه، تلویزیون‌های سیاه‌وسفید و حتی سر صف‌ نان و ارزاق ایستادن را از سر گذراندند و در حافظه ی همه‌شان ماندگار شده است. حتی تماشای سریال‌های هفتگی (که گاهی به خاطر قطع برق از دست می‌رفتند) از قاب تلویزیون‌های کوچک 14 اینچ و بعضا 21 اینچ هم برای همه این نسل خاطرات فراموش‌نشدنی‌اند. از بین سریال‌های کارتونی‌های که از تنها دو شبکه سیما پخش می‌شود، مارکوپولو به شکلی متفاوت ساخته شده بود.

سریال ماجراهای مارکوپولو

پخش سریال ماجراهای مارکوپولو از اوایل دهه ی شصت شمسی از شبکه ی دو سیما جمهوری اسلامی پخش شد. تیراژ سریال ماجراهای مارکوپولو خاص و فراموش نشدنی بود. مارکوی جوان با چشمانی درشت و قیافه‌ای مصم و بااراده و کاهی قرمز بر سر و شنلی که در در باد به یک سوی کشیده می‌شود، روی به افق ایستاده و گوی به مسیر و آینده‌ای ماجراجویانه چشم دوخته. چشم درشت مارکوپولو برای بیشتر بچه‌های آن دوران آشنا بود، چون که مثل اکثر سریال‌های آن زمان ساخته استودیوهای انیمیشن‌سازی ژاپنی بود. چشم‌های درشت شخصیت‌های کارتونی وجه مشترک تمام سریال‌های ژاپنی بود.

البته سریال‌ ماجراهای مارکوپولو با دیگر سریال‌های کارتونی آن زمان یک تفاوت عمده ی دیگری هم داشت. در این سریال بخش‌های مربوط به سفرنامه ی مارکوپولو به صورت انیمیشن و بخش‌هایی که مربوط به معرفی یک کشور و منطقه بود به صورت فیلم مستند ساخته شد. از این نظر سریال سفرهای مارکوپولو هم جنبه تفریحی داشت و هم جنبه آموزشی.

بچه‌های آن دوران هرچقدر از کتاب‌های آموزشی خسته‌کننده ی درسی فراری بودند ولی با ماجراهای مارکوپولو به خوبی با آداب و رسوم و نحوه ی زندگی مردمی هر کشور و منطقه‌ای که پولوها عبور می‌کردند، آشنا می‌شدند. اما آنچه که بیشتر بچه‌های را از دیدن بخش‌های مستند و غیرکارتونی سریال ماجراهای مارکوپولو سر شوق می‌آورد، بدون تردید صدای راوی، آقای ناصر ممدوح، بود. شاید اگر صدای دلنشین آقای ناصر ممدوح نبود، بخش‌های مستند برای بچه‌ها جذابیتش را از دست می‌داد و کمتر کسی دیگر مشتاق دیدن ماجراهای مارکوپولو می‌شد.

شرکت سازنده سریال ماجراهای مارکوپولو

سریال ماجراهای مارکوپولو توسط دو شرکت ژاپنی مَدهاوس و ام‌کی در 43 قسمت 30 دقیقه‌ای ساخته شد و شبکه ی سازمان ملی رادیو تلویزیونی ژاپن (NHK) از سال 1979 تا 1980 آن را پخش کرد. موسیقی و ترانه‌های اصلی سریال اثر دو آهنگ‌ساز ژاپنی به نام‌های کِی اوگورا و کوسوکه اونوزاکی بوده.

اما آنچه از آهنگ نوستالژیک در نسخه ی دوبله شده ی فارسی آن ضبط و پهش شده، فقط بخشی‌های از آهنگ «آغاز سفر طولانی» ترانه ی اصلی سریال بوده. در ضمن به نسخه ی دوبله ی فارسی موسیقی‌هایی از آهنگ‌ساز ژاپنی «کوسوکه انوزاکی» هم اضافه شده.

شخصیت‌های نوستالژیک سریال

همانگونه که گفته شد، بخش انیمیشن «ماجراهای مارکو پولو » بخش روای و داستانی سریال هم بود. این بخش فقط بخش‌های از کتاب اصلی سفرهای مارکوپولو را به تصویر می‌کشد. در سریال با سه شخصیت اصلی مارکو، پدر مارکو، نیکولو، و عمویش، ماتئو در جاده ی ابریشم و سفر به چین همراه می‌شویم. در طول سفر با کوبلای خان امپراتور مغول در چین، آچمد، کوگاتای، شریف، راوجی و شاهزاده‌خانم کوکاچین آشنا می‌شویم.

دوبله ی فارسی ماجراهای مارکوپولو

علاوه بر تیراژ و خود سریال ماکوپولو که آن را برای نسل بچه‌های دهه پنجاه و شصت به یادماندنی و نوستالژیک کرده، صدای دوبلورها و اساتید صداپیشه‌ی در ماندگاری سریال در خاطره‌های نقش مهمی داشتند.

در این سریال امیر زند به جای مارکو، پرویز بهرام به جای پدر مارکو، شادروان ایرج ناظریان به جای پاپ اعظم و ناصر طهماسب به جای کشیش صداپیشگی کردند. البته اساتید دیگری نظیر فهیمه راستکار، رفعت هاشم‌پور، زنده ياد عزت‌الله مقبلی، احمد رسول‌زاده، تورج مهرزاديان، بدری نوراللهی، زهره شكوفنده و مينو غزنوی در دوبله سریال همکاری داشتند. بدون شک حضور این تعداد دوبلور خوب در این سریال به موفقیت و ماندگاری آن کمک زیادی کرده است.

مدیر دوبلاژ سریال برعهده جلال مقامی بود. آقای جلال مقامی در مورد دوبله سریال این گونه روایت می‌کند که با توجه به حساسیت‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیاز به بازنویسی و دیالوگ‌نویسی و نه فقط ترجمه وجود داشت. بنابراین آقای مقامی برای دیالوگ‌نویسی دست به تحقیقات زیادی می‌زند و حدود شش یا هفت سری کتاب مانند «جنگ‌های صلیبی» را مطالعه می‌کند. او از روی همین کتاب‌های یادداشت‌های برمی‌دارد و با توجه به آنها دیالوگ‌های سریال تنظیم می‌شود.

یکی دیگر از منابع مهم آقای مقامی در دیالوگ‌نویسی خود کتاب سفرنامه مارکوپولو بوده که در آن زمان نایاب بوده ولی بعد از پخش سریال بارها تجدید چاپ می‌شود. همین موضوع نشان می‌دهد سریال ماجراهای مارکوپولو چقدر به شناخت مردم ایران نسبت به این بازرگان-جهانگرد ونیزی کمک می‌کند.